سونوگرافی بارداری ، آزمایش تصویربرداری با استفاده از امواج صوتی است که برای ایجاد تصویری از نحوه رشد جنین  در رحم استفاده می کند. همچنین از این آزمایش برای بررسی اندام های لگن زنان در دوران بارداری استفاده می شود. همان طور که گفته شد از سونوگرافی دوران بارداری یا حاملگی برای بررسی سلامت جنین و تشخیص برخی از عوارض بارداری استفاده می شود.

تعداد دفعات سونوگرافي در بارداري بستگي به شرايط مادر و جنين و نيز تشخيص پزشک دارد و در کشورهاي مختلف نيز کمي متفاوت است .

سونوگرافی بارداری چیست؟

آزمایشی در دوران بارداری است که سلامت و رشد کودک شما را بررسی می کند. در طول سونوگرافی، امواج صوتی توسط دستگاهی به نام مبدل  ( پروب )  از طریق شکم یا واژن ارسال می شود. امواج صوتی از ساختارهای داخل بدن شما، از جمله جنین، منعکس می شوند. سپس، امواج صوتی به تصاویری تبدیل می شوند که فرد متخصص می تواند روی صفحه نمایش ببیند. در این روش از اشعه ها، مانند اشعه ایکس استفاده نمی شود .

با اینکه سونوگرافی های دوران بارداری بی خطر هستند،اما باید آنها را فقط در مواقع ضروری انجام دهید. اگر دلیلی برای سونوگرافی وجود نداشته باشد (به عنوان مثال، اگر فقط می خواهید نوزاد خود را ببینید)، پیشنهاد میشود سونوگرافی را انجام ندهید .

چه مواردی را می توان با سونوگرافی بارداری تشخیص داد؟

سونوگرافی بارداری دو کار را انجام می دهد:

• سلامت کلی، رشد و تکامل جنین را ارزیابی می کند.
• برخی از بیماری ها و مشکلات پزشکی مرتبط با بارداری را تشخیص می دهد.

دلایلی که سونوگرافی بارداری انجام می شود عبارتند از:

• تایید بارداری
• بررسی حاملگی خارج از رحم، حاملگی مولار، سقط جنین یا سایر خطرات اولیه بارداری
• تعیین زمان شروع بارداری و تعیین تاریخ زایمان
• بررسی رشد، حرکت و ضربان قلب جنین
• تعیین دوقلو، سه قلو یا بیشتر !
• بررسی اندام های لگنی مانند رحم، تخمدان ها و دهانه رحم
• بررسی مقدار مایع آمنیوتیک
• بررسی محل جفت
• بررسی موقعیت جنین در رحم
• تشخیص مشکلات مربوط به ناهنجاريهاي جنین

اولین سونوگرافی دوران بارداری چه زمانی انجام می دشود؟

زمان اولین سونوگرافی بسته به نظر شما و پزشک متفاوت است. برای مثال برخی از افراد سونوگرافی اولیه را انجام می دهند. که زمان آن در اوایل هفته هفتم تا هشتم  بارداری است .

برخي مواقع سونوگرافي اوليه از طريق واژن انجام ميشود ( سونوگرافي ترانس واژينال ) که دقت ان براي مشاهده ساک حاملگي ، جنين و ضربان قلب جنين بيشتر است و خصوصا اگر بين هفته پنجم تا هفتم نياز به سونوگرافي باشد ( به دليل اينکه ساک حاملگي و جنين کوچکتر هستند و يا ضربان قلب از طريق سونوگرافي شکمي مشکوک ميباشد ) اين روش دقت بالاتري دارد .

سونوگرافی اولیه موارد زیر را تعیین می کند:

• تایید بارداری (با تشخیص ضربان قلب).
• تعیین چند قلو بودن یا نبودن
• اندازه گیری اندازه جنین
• تعیین زمان بارداری و تاریخ زایمان

سونوگرافی هفته بیستم (اسکن آناتومی)

در حدود هفته ۱۸ تا ۲۰ بارداری سونوگرافی آناتومی انجام میشود.

در طول این سونوگرافی، برخي ناهنجاريهاي اناتوميک جنين نظير مشکلات جدی مربوط به مغز، قلب، استخوان ها یا کلیه های کودک تشخیص داده میشود. اگر بارداری شما خوب و بدون عارضه باشد، ممکن است سونوگرافی هفته ۲۰  آخرین سونوگرافی شما در دوران بارداری باشد.

ضمنا در اين سونوگرافي می توانید جنسیت کودک خود را متوجه شوید (اگر کودک در موقعیت مناسبی برای مشاهده اندام تناسلی قرار داشته باشد)،

انواع اصلی سونوگرافی بارداری

دو نوع اصلی سونوگرافی بارداری، سونوگرافی ترانس واژینال و سونوگرافی شکمی است. هر دو از یک فناوری برای تولید تصاویر استفاده می کنند. سونوگرافی ترانس واژینال با قرار دادن یک پروب مخصوص در داخل واژن انجام می شود اما سونوگرافی شکمی با قرار دادن دستگاهی روی پوست شکم انجام میشود .

سونوگرافی های معمول دو بعدی هستند. فناوری های پیشرفته تر مانند بازسازي تصاوير اولتراسوند می توانند با تولید تصاویر سه بعدی یا چهار بعدی اطلاعات اضافه تري ایجاد کنند. این گونه سونوگرافی زمانی مفید است که پزشک باید صورت یا اندام های جنین را با جزئیات بیشتری ببیند. همه کلینیک ها تجهیزات سونوگرافی سه بعدی یا چهار بعدی یا فرد آموزش دیده و متخصص برای انجام این نوع سونوگرافی ندارند.

پزشک ممکن است بر اساس شرایط انواع دیگری از سونوگرافی را توصیه کند. نمونه هایی از سونوگرافی های اضافی عبارتند از:

سونوگرافي غربالگري اول ( NT   ) براي تعيين ريسک ناهنجاريهاي کروموزومي

سونوگرافي داپلر عروق رحم ، بند ناف و جنين براي بررسي خونرساني به جنين

سونوگرافي بيوفيزيکال براي براي حرکات تنفسي ، حرکات بدن و تونسيته يا درجه انقباضات بدن جنين

آماده شدن برای سونوگرافی بارداری

برخي مراکز ممکن است پر بودن مثانه را به شما توصيه کنند ( اين مورد در هفته هاي پنجم تا هفتم بيشتر کمک کننده باشد )  . ممکن است از شما خواسته شود که یک ساعت قبل از آزمایش ۲ تا ۳ لیوان مایعات بنوشید. همچنین قبل از آزمایش نباید ادرار کنید.

ممکن است در اثر فشار روی مثانه پر ناراحتی ایجاد شود. ممکن است ژل رسانا کمی سرد و مرطوب باشد. شما امواج اولتراسوند را احساس نخواهید کرد.

نتایج سونوگرافی بارداری

نتایج نرمال یا عادی

رشد نوزاد، جفت، مایع آمنیوتیک و ساختارهای اطراف آن طبیعی به نظر می رسد.

توجه: نتایج نرمال ممکن است کمی متفاوت باشد. با پزشک خود در مورد معنای نتایج آزمایش خاص خود صحبت کنید.

نتایج غیرعادی

نتایج غیرعادی سونوگرافی ممکن است به دلیل برخی از شرایط زیر باشد:

• نقایص مادرزادی
• حاملگی خارج از رحم
• رشد ضعیف نوزاد در شکم مادر
• حاملگی چند قلو
• سقط جنین
• مشکلات در موقعیت کودک در رحم
• مشکلات جفت
• مایع آمنیوتیک خیلی کم
• مایع آمنیوتیک بیش از حد (پلی هیدرآمنیوس)
• تومورهای بارداری، از جمله بیماری تروفوبلاستیک
• سایر مشکلات مربوط به تخمدان ها، رحم و ساختارهای لگن

خطرات سونوگرافی

با توجه به تحقیقات فعلی تکنیک های سونوگرافی فعلی بی خطر هستند. سونوگرافی شامل تشعشع نمی باشد .