رادیو لوژی ( عکس ساده)
1رادیولوژی ( عکس ساده ) چیست ؟
در این روش با استفاده از اشعه X تصاویری از بدن تهیه شده و سپس توسط رادیولوزیست تفسیر میگردد .
2رادیولوژی ( عکس ساده ) برای بررسی چه قسمتهایی استفاده میشود ؟
ریه ، شکم و استخوانها ( اعم از جمجمه ، سینوسهای صورت ، استخوان بینی ، ستون فقرات ، دنده ها و قسمتهای مختلف دست و پا )
3آیا رادیولوژی ( عکس ساده ) امادگی قبلی میخواهد ؟
فقط تعداد کمی از انها .
برخی عکسهای ساده مثلا رادیوگرافی شکم ) برای تشخیص سنگ های کلیوی ( و رادیوگرافی ستون فقرات کمری بهتر است با امادگی قبلی انجام شوند تا روده ها از گاز و مدفوع خالی بوده و ارزش تشخیصی تصاویر افزایش یابد . البته چنین عکس هایی در مواقع ضروری بدون امادگی نیز انجام میگردتد .
4اگر موقع انجام رادیوگرافی ، نفس بکشیم یا عضو مورد نظر را کمی جابجا کنیم چه میشود ؟
ممکن است تصویر تار شود . برای نگه داشتن نفس یا حرکت ندادن عضو برای چند ثانیه اماده باشید .
5آیا زمانی که در سالن انتظار هستیم در معرض اشعه X هستیم ؟
خیر .
اشعه X تنها در کسری از ثانیه و در مسیری که تکنسین رادیولوژی انرا تعیین میکند تابانده میشود و مختصر به اطراف نیز پراکنده میشود . در و دیوار اطاق رادیوگرافی از سرب پوشیده شده است . بنابراین غیر از زمان انجام رادیوگرافی و نیز خارج از اطاق رادیولوژی هیچ گونه اشعه X در محیط رادیولوژی وجود ندارد .
اشعه X تنها در کسری از ثانیه و در مسیری که تکنسین رادیولوژی انرا تعیین میکند تابانده میشود و مختصر به اطراف نیز پراکنده میشود . در و دیوار اطاق رادیوگرافی از سرب پوشیده شده است . بنابراین غیر از زمان انجام رادیوگرافی و نیز خارج از اطاق رادیولوژی هیچ گونه اشعه X در محیط رادیولوژی وجود ندارد .
6آیا رادیولوژی ( عکس ساده ) تاندونها ، منیسک زانو و یا دیسک مهره ها را نشان میدهد ؟
خیر .
البته کم شدن فاصله مهره ها و یا فاصله مفصلی را نشان میدهد .
البته کم شدن فاصله مهره ها و یا فاصله مفصلی را نشان میدهد .
7چرا رادیولوژیست تشخیص قطعی را به بیمار نمیگوید ؟
تشخیص و درمان بیماری در علم پزشکی، یک مجموعه است که با علائم بیمار آغاز گردیده و با معاینات پزشک ادامه می یابد و با روشهای پاراکلینیک مانند سونوگرافی، رادیولوژی، آزمایشگاه، سی تی اسکن و MRI و ... تکمیل میگردد. هیچ کدام از موارد فوق به تنهایی برای تشخیص نهایی کافی نمیباشد.
تفسیر رادیوگرافی در کنار علایم بالینی و معاینات بیمار ارزشمند است .
از رادیوگرافی خود، به تنهایی انتظار تشخیص نهایی را نداشته باشید .
رادیو لوژی اختصاصی : ( عکس رنگی)
1رادیو لوژی اختصاصی چیست ؟
این روش در محاوره به عکس رنگی شناخته میشود
2چه استفاده ای دارد ؟
در این روش قسمتهایی از بدن که در عکس ساده دیده نمیشوند توسط مواد دارویی خاصی قابل رویت و بررسی میگردند .
لطفا مثال بزنید .
به عنوان مثال برای دیدن قسمتهایی از دستگاه گوارش ، پودر باریم را در اب حل نموده و ( در حین عکس برداری ) انرا از راه خوراکی مصرف مینمایند و ضایعاتی نظیر تورم ، زخم ، تنگی ، انسداد یا تومور و ... را تشخیص می دهند .
3مثلا کدام قسمتها ؟
مری ، معده ، اثنی عشر و روده کوچک
4پس روده بزرگ چه ؟
برای دیدن قسمتهایی از دستگاه گوارش ، ( مری ، معده ، اثنی عشر و روده کوچک ) پودر باریم را در اب حل نموده و
در حین عکس برداری انرا از راه خوراکی مصرف مینمایند . به این ترتیب به دلیل تصویری که باریم در عکی ایجاد میکند بخشی از دستگاه گوارش که باریم در ان قرار دارد قابل رویت و بررسی میگردد و ضایعاتی نظیر تورم ، زخم ، تنگی ، انسداد یا تومور و ... را تشخیص می دهند.
برای بررسی روده بزرگ همین ماده را از طریق مقعد به صورت تنقیه وارد نموده و از قسمتهای مختلف روده بزرگ عکس برداری مینمایند.
5آیا مشکلاتی نظیر ورم یا زخم معده ، اثنی عشر و روده فقط با عکس رنگی تشخیص داده میشوند ؟
خیر روش دیگری هم هست و ان اندوسکوپی ( دیدن معده و اثنی عشر ) و کولونوسکوپی (دیدن روده بزرگ) است .
6عکس رنگی معده و روده بهتر است یا اندوسکوپی و کولونوسکوپی ؟
هر کدام استفاده خاص خود را دارند . انتخاب روش را به عهده پزشک معالج بگذارید .
7پس چرا بعضی وقتهاکه به علت درد معده و روده به پزشک مراجعه میکنیم درخواست سونوگرافی میکند ؟
برخی مشکلات کبد ، کیسه صفرا ، لوزالمعده و ... ممکن است علائم مشابه با مشکلات معده ، اثنی عشر
و روده ایجاد کنند . به این دلیل برخی اوقات ابتدا پزشک باسونوگرافی (که بدون اشعه X و بی ضرر میباشد)
این قسمتها را بررسی میکند و سپس برای بررسی معده ، اثنی عشر یا روده از عکس رنگی ، اندوسکوپی یا کولونوسکوپی استفاده میکند .
8عکس رنگی کلیه چیست ؟
برای دیدن ترشح کلیه ها و مسیر حالب ( لوله بین کلیه و مثانه ) مواد حاجب مخصوصی را از طریق ورید تزریق مینمایند و این مواد پس از ترشح از کلیه در داخل سیستم جمع اوری ادرار در کلیه ها ، حالبها و مثانه تجمع پیدا کرده و با عکس برداری از انها میتوان به برخی از اشکالات سیستم ادراری پی برد .
9برای بررسی کلیه ها و مثانه سونو گرافی بهتر است یا عکس رنگی ؟
هر کدام استفاده خاص خود را دارند . انتخاب روش را به عهده پزشک معالج بگذارید .معمولا ابتدا با سونوگرافی بررسی شروع میشود و اگر لازم بود عکس ساده و سپس عکس رنگی .
10استفاده عکس رنگی در مورد برگشت ادرار ( رفلاکس ادراری ) چیست ؟
هرچند سونوگرافی اطلاعات کمکی در مورد برگشت ادرار و عوارض ان بر روی کلیه میدهد ولی برای تشخیص قطعی برگشت ادرار از مثانه به حالب ویا کلیه ، مواد حاجب مخصوصی را از طریق سوند وارد مثانه نموده و عکس برداری انجام میدهند و در صورت برگشت این مواد از داخل مثانه به حالب یا کلیه انرا تشخیص میدهند .
11عکس رنگی -چه تفاوت های دیگری با عکس ساده دارد ؟
نیاز به امادگی و تهیه داروهای مخصوص دارد و مراحل انجام ان طولانی تر از عکس ساده است .
سونوگرافی
1آیا سونوگرافی اشعه دارد ؟
خیر
2سونوگرافی چیست ؟
در این روش با استفاده از امواج ماوراء صوت به صورت زنده تصاویری از قسمت های مختلف بدن بر روی مانیتور تشکیل میشود و تفسیر پزشک متخصص سونوگرافی از مجموعه آنها به صورت گزارش تقدیم بیمار و پزشک معالج میگردد .
3آیا امواج سونوگرافی ضرر دارد ؟
کشورهای پیشرفته در هر لحظه مشغول بررسی در مورد اثرات احتمالی تمام روشهای تشخیصی و درمانی هستند . متاسفانه انتقال محتوی این مقالات به جامعه ما صحیح صورت نمیگیرد .
تاکنون هیچگونه ضرری از امواج سونوگرافی در انسان و یا جنین ثابت نشده است البته شرط احتیاط ان است که در دوران جنینی از انجام بی مورد سونوگرافی خودداری کنیم .
4سونوگرافی چه استفاده ای دارد ؟
برای تشخیص برخی از بیماری قسمتهایی ازبدن نظیر
بعضی احشا شکم (کبد، کیسه صفرا، کلیه ها، طحال، لوزالمعده، آپاندیس، غدد فوق کلیوی و غدد لنفاوی شکم )
احشاء لگنی (شامل مثانه، رحم، تخمدان و پروستات)
اعضا سطحی مثل تیروئید، پستان، بیضه ، بعضی توده ها و تورم در دست و پا ، مفاصل ، گردن و یا هر نسج سطحی دیگر .
5پس ریه مری، معده، روده کوچک و بزرگ چه ؟
به صفحات قبل رجوع کنید . ریه با عکس ساده ------ مری ، معده و روده ها با عکس رنگی ...
البته اگر در محوطه شکم یک توده بزرگ ( تومور ،کیست یا ابسه با منشا روده ها و ... وجود داشته باشد
( بسته به اندازه و محل ان ) ممکن است در سونوگرافی دیده شود .
6چرا سونوگرافیست تشخیص قطعی را به ما نمیگوید ؟
تشخیص و درمان بیماری در علم پزشکی، یک مجموعه است که با علائم بیمار آغاز گردیده و با معاینات پزشک ادامه می یابد و با روشهای پاراکلینیک مانند سونوگرافی، رادیولوژی، آزمایشگاه، سی تی اسکن، MRI ... تکمیل میگردد. هیچ کدام از موارد فوق به تنهایی برای تشخیص نهایی کافی نمیباشد. به عنوان مثال تشخیص قطعی عفونت ادراری به کمک آزمایشگاه مقدور است و سونوگرافی کلیه ها و مثانه به منظور تشخیص عوامل زمینه ای عفونت نظیر سنگ، توده، ناهنجاریهای مادرزادی و ... انجام میشود. همچنین در بیماریهای زنان تشخیص برخی مسائل نظیر افتادگی رحم و مثانه، زخم و عفونت دهانه رحم توسط معاینه، باز بودن لوله ها (در نازائی) توسط عکس رنگی ، تشخیص قطعی چسبندگی توسط لاپاروسکوپی و تشخیص مسائلی نظیر کیستهای تخمدانی، فیبرومهای رحمی، آبسه لگنی، ابعاد رحم، ضایعات مادرزادی (رحم دوشاخه) و ... به عهده سونوگرافی است .
7آیا سونوگرافی احتیاج به امادگی دارد ؟
برای انجام سونوگرافی برخی قسمت ها، آمادگی لازم است. مثلا برای سونوگرافی لگن (که در خانمها شامل مثانه، رحم و تخمدانها و در اقایان شامل مثانه و پروستات میباشد) مثانه پر لازم است. مثانه پر به معنی احساس نسبتا زیاد ادرار است. مصرف اب زیاد و پر بودن معده و روده از آب به معنی پر بودن مثانه نیست . برای سونوگرافی کیسه صفرا باید صفرا در داخل کیسه جمع شود تا کیسه صفرا به اندازه ای متسع گردد که محتویات آن به وضوح دیده شود . چون پس از هر وعده غذایی( خصوصا غذای چرب ) کیسه صفرا منقبض شده و نسبتا تخلیه میگردد لذا برای انجام سونوگرافی کیسه صفرا، کبد و سیستم صفراوی و یا شکم ( که شامل کبد، کیسه صفرا، کلیه ها، طحال و لوزالمعده میشود) بهتر است از آخرین وعده غذایی حدود 6 تا 8 ساعت گذشته باشد .
حاملگی
1تخمک گذاری چه زمانی انجام میشود ؟
در سیکل های منظم 28 روزه ، حدودا روز چهاردهم پس از اولین روز قاعدگی
اگر سیکل بیش از 28 روز باشد تخمک گذاری دیرتر صورت میگیرد مثلا خانمی که سیکل 32 روزه دارد روز هجدهم تخمک گذاری میکند
اگر سیکل کمتر از 28 روز باشد تخمک گذاری زودتر صورت میگیرد مثلا خانمی که سیکل 24 روزه دارد روز دهم تخمک گذاری میکند
2منظور از یک سیکل قاعدگی چیست ؟
فاصله بین اولین روز قاعدگی تا اولین روز قاعدگی بعدی که معمولا 28 روز است
این فاصله بین 21 تا 35 روز نیز در حد قابل قبول شمرده میشود .
3سونوگرافی از چه زمانی ساک حاملگی را نشان میدهد ؟
حدودا 5 تا 6 هفته پس از اولین روز اخرین قاعدگی ( 3 تا 4 هفته پس از تخمک گذاری و لقاح )
نکته : در صورتیکه سونوگرافی به روش واژینال باشد این زمان حدود یک هفته زودتر خواهد بود
نکته : اگر تخمک گذاری و درنتیجه لقاح دیرتر از 14 روز پس از شروع قاعدگی رخ دهد این زمان به تعویق می افتد .
4بافت جنینی و ضربان قلب ان از چه زمانی دیده میشود ؟
بین 6 تا 7 هفته پس از اولین روز اخرین قاعدگی ( 4 تا 5 هفته پس از تخمک گذاری و لقاح )
نکته : در صورتیکه سونوگرافی به روش واژینال باشد این زمان حدود یک هفته زودتر خواهد بود
نکته : اگر تخمک گذاری و درنتیجه لقاح دیرتر از 14 روز پس از شروع قاعدگی رخ دهد این زمان به تعویق می افتد .
5چند بار سونوگرافی در حاملگی مجاز است ؟
محدودیتی ندارد ولی شرط احتیاط ان است که در دوران جنینی از انجام بی مورد سونوگرافی خودداری کنیم .
6چند بار سونوگرافی در حاملگی لازم است ؟
در حد نیاز
7بهترین زمان برای تشخیص سلامتی جنین کدام است ؟
سلامتی جنین یک فرایند تدریجی است .
در هر زمان بخشی از پارامتر های سلامتی جنین قابل بررسی است
اکنون پروتکل هایی برای این بررسی وجود دارد
بیشترین پروتکل مورد استفاده ، مربوط به FMF ( Fetal medicine foundation ) میباشد که شامل
غربالگری مرحله اول ( NT ) بین هفته 11 تا 13 و سپس غربالگری مرحله دوم ( anomaly scan ) بین هفته 18 تا 23 است .
8آیا سونوگرافی تمام ناهنجاریهای جنینی را نشان میدهد ؟
هیچ روشی در دنیا قادر نیست تمام ناهنجاریهای جنین را تشخیص دهد .
برخی ناهنجاریها علی رغم اینکه ژنتیکی و مادرزادی هستند حتی در زمان تولد و با معاینه پزشک نیز کشف نمیشوند و ممکن است چند روز ، چند هفته ، چند ماه ویا چند سال بعد تظاهر کنند . فراموش نکنید که امروزه توان علم برای تشخیص بسیاری از ناهنجاریها افزایش چشمگیری داشته است پس در حد علم امروز در صدد کشف سلامتی جنین خود باشید و مابقی را با ارامش به او که قادر مطلق است واگذار نمایید .
9آیا نیاز به سونوگرافی سه بعدی - چهار بعدی وجود دارد ؟
ناهنجاریهای قابل تشخیص در جنین توسط سونوگرافی های غربالگری 11 تا 13 هفته و 18 تا 23 هفته - پروتکل FMF ) شناخته میشوند .
سونوگرافی سه بعدی- چهار بعدی میتواند به عنوان ابزار کمکی برای سونوگرافیستی که تجربه کافی در این زمینه دارد چه در غربالگریها و چه هفته های بالاتر به شمار اید ولی ضروری نیست و بیشتر از نظر تصویر سه بعدی صورت و ارتباط عاطفی پدر و مادر با جنین موثر است .
10سونوگرافی داپلر چیست ؟
سونوگرافی داپلر در حقیقت برای بررسی عروق بدن میباشد . مثلا عروق گردن ، دست و پا ، کلیه و بیضه و اختصاص به حاملگی ندارد .
در بارداری این روش برای بررسی عروق رحم ، بند ناف و عروق بدن جنین و بیشتر در بررسی خونرسانی جفت و جنین به عنوان یکی از عوامل
اختلال رشد و نیز در غربالگری ها برای پیش بینی احتمال مسمومیت حاملگی و نیز بررسی قلب جنین استفاده میشود .
11جنسیت از چه زمانی قابل تشخیص است ؟
به عنوان یک اصل کلی اواخر ماه چهارم زمان مناسبتری برای این کار میباشد . هر چند تعیین جنسیت قبل از این زمان نیز قابل انجام است لیکن در صد خطا افزایش می یابد .
و نهایتا اینکه موقعیت قرارگیری جنین نیز در مشاهده قسمتهای مختلف بدن از جمله صورت و اندام جنسی تاثیر میگذارد .
مامو گرافی
1ماموگرافی چیست ؟
نوعی عکس ساده است که توسط دستگاه مخصوص ماموگرافی از پستانها تهیه میشود .
2آیا اشعه دارد ؟
بله . البته به میزان کم
در تکنولوژی DDR که اخرین دستاورد تکنولوژی در رادیولوژی است میزان اشعه به کمترین حد ممکن و در حد بسیار ناچیز کاهش یافته است .
این تکنولوزی هم اکنون در مرکز گلستان در دسترس و قابل استفاده است .
3مهمترین استفاده ان چیست ؟
در تشخیص زودرس سرطان پستان کمک مینماید .
4آیا از سونوگرافی پستان بهتر است ؟
در تشخیص زودرس سرطان پستان از سونوگرافی دقیقتر است ولی در بسیاری مواقع که تراکم بافتی پستان بالاست
سونوگرافی جایگاه خاص خود را پیدا میکند و مکمل ماموگرافی میشود .
در افراد زیر 35 سال فقط از سونوگرافی برای بررسی نواحی مشکوک در معاینه بالینی استفاده میکنیم .
5اولین ماموگرافی در چه سنی لازم است ؟
اگر در بستگان درجه اول سابقه سرطان پستان وجود دارد 35 سالگی
اگر در بستگان درجه اول سابقه سرطان پستان وجود ندارد 40 سالگی
6قبل از این سن اگر مشکل داشتیم چه کنیم ؟
ابتدا معاینه و اگر لازم بود سونوگرافی و اگر در سونوگرافی نکته مشکوکی وجود داشت ممکن است از MRI کمک گرفته شود .
( ماموگرافی زیر 35 سال ندرتا و در موارد بسیار خاص لازم میشود )
7آیا ماموگرافی های قبلی را دور بریزیم
خیر
در نگهداری ماموگرافیهای خود نهایت دقت را داشته باشید . چه بسا سالها بعد ، مقایسه مامو گرافی جدید
با عکس های قبلی بسیار کمک کننده و تشخیصی باشد