
رادیوگرافی الایمنت
سپتامبر 1, 2025
اورتروگرافی رتروگراد (RUG)
سپتامبر 22, 2025رادیوگرافی دستگاه گوارش فوقانی یا GI فوقانی ازروش تصویربرداری به نام فلوروسکوپی و یک ماده حاجب مبتنی بر باریم برای تولید تصاویر از مری، معده و روده کوچک ( اثنی عشر (دوازدهه) اولین قسمت از روده کوچک است که پس از معده قرار دارد و مواد غذایی از آنجا وارد این بخش میشوند تا فرآیند هضم و جذب مواد مغذی آغاز شود ) استفاده میکند. این روش ایمن و غیرتهاجمی است و ممکن است برای کمک به تشخیص دقیق درد، رفلاکس اسید معده، خون در مدفوع و سایر علائم استفاده شود.
در این تصویربرداری مری، معده و دوازدهه (قسمت اول روده کوچک) توسط یک سوسپانسیون مایع روی فیلم رادیولوژی قابل مشاهده میشوند. این سوسپانسیون مایع پودر سولفات باریم است. اگر فقط حلق (پشت دهان و گلو) و مری (یک لوله توخالی از ماهیچه که از زیر زبان تا معده امتداد دارد) با باریم بررسی شوند، این روش بلع باریم نامیده میشود.
فلوروسکوپی اغلب در طول یک سری از معاینات دستگاه گوارش فوقانی استفاده میشود. فلوروسکوپی مطالعهای از ساختارهای متحرک بدن است – شبیه به یک “فیلم” با اشعه ایکس. یک پرتوی مداوم اشعه ایکس از قسمت مورد بررسی بدن عبور میکند و به یک مانیتور تلویزیون مانند منتقل میشود تا قسمت بدن و حرکت آن با جزئیات دیده شود. در یک سری از معاینات دستگاه گوارش فوقانی، فلوروسکوپی به رادیولوژیست اجازه میدهد تا حرکت باریم را در مری، معده و دوازدهه هنگام نوشیدن فرد مشاهده کند.
رادیوگرافی دستگاه گوارش فوقانی چیست؟
معاینه با اشعه ایکس به پزشکان در تشخیص و درمان بیماریها کمک میکند. این روش شما را در معرض دوز کمی از اشعه یونیزان قرار میدهد تا تصاویری از داخل بدن ایجاد کند. اشعه ایکس قدیمیترین و پرکاربردترین روش تصویربرداری پزشکی است.
علاوه بر نوشیدن باریم، به برخی از بیماران کریستالهای جوش شیرین (مشابه آلکا-سلتزر) نیز داده میشود تا تصاویر بهتر شوند. این روش، کنتراست هوا یا کنتراست دوگانه دستگاه گوارش فوقانی نامیده میشود.
برخی از کاربردهای رایج رادیوگرافی دستگاه گوارش فوقانی
معاینه دستگاه گوارش فوقانی به ارزیابی عملکرد دستگاه گوارش کمک میکند و میتواند موارد زیر را تشخیص دهد:
زخمها
تومورها
التهاب مری، معده و اثنی عشر
فتق هیاتال
جای زخم
انسدادها
ناهنجاریهای دیواره عضلانی دستگاه گوارش
مشکلات آناتومیکی مانند چرخش نامناسب روده (پیچ خوردگی روده کودک)
این روش همچنین برای کمک به تشخیص علت علائمی مانند موارد زیر استفاده میشود:
مشکل در بلع
درد قفسه سینه و شکم
رفلاکس
استفراغ بیدلیل
سوء هاضمه شدید
وجود خون در مدفوع
گاهی اوقات، به برخی از بیماران انواع دیگری از کنتراست خوراکی، معمولاً حاوی ید، داده میشود. این مواد کنتراست جایگزین ممکن است در صورتی که بیمار اخیراً تحت عمل جراحی در دستگاه گوارش قرار گرفته باشد یا به سایر مواد کنتراست حساسیت داشته باشد، استفاده شود. رادیولوژیست نوع ماده کنتراست مورد استفاده را تعیین خواهد کرد.
چرا از باریم استفاده میشود؟
باریم پودری خشک، سفید و گچ مانند است که با آب مخلوط میشود تا نوشیدنی غلیظی درست شود. باریم یک جاذب اشعه ایکس است و روی فیلم اشعه ایکس به رنگ سفید دیده میشود. نوشیدنی باریم هنگام بلع، دیوارههای داخلی اندامهای دستگاه گوارش فوقانی را میپوشاند، به طوری که حرکت بلع، پوشش داخلی دیواره، عملکرد، اندازه و شکل این اندامها در اشعه ایکس قابل مشاهده است. این فرآیند تفاوتهایی را نشان میدهد که ممکن است در اشعه ایکس استاندارد دیده نشوند. باریم فقط برای مطالعات تشخیصی دستگاه گوارش استفاده میشود.
استفاده از باریم همراه با اشعه ایکس استاندارد به مشاهده ویژگیهای مختلف مری، معده و دوازدهه کمک میکند.
علاوه بر باریم، رادیولوژیست ممکن است از گازی مانند هوا یا یک ماده گازدار استفاده کند. ممکن است به شما پودر، قرص یا نوشیدنی گازدار داده شود که هنگام بلعیدن گاز تولید میکند. همچنین، میتوانید باریم را از طریق یک نی سوراخدار بنوشید تا هوا را همراه با باریم ببلعید. هوا یا گاز روی فیلم اشعه ایکس سیاه به نظر میرسد و با تصویر سفید باریم در تضاد است. استفاده از این دو ماده، باریم و گاز، مطالعه کنتراست دوگانه نامیده میشود. رادیولوژیست ممکن است در صورت وجود سوراخ (پارگی یا سوراخ) در روده یا مری یا به دلایل دیگری که پزشک شما تعیین میکند، از کنتراست محلول در آب استفاده کند.
هدف از استفاده از دو ماده کنتراست، افزایش وضوح پوشش دیواره داخلی مری، معده و اثنی عشر است. با انبساط گاز در اندامها (مانند باد کردن یک بادکنک)، یک پوشش باریم روی سطح داخلی اندامها تشکیل میشود. این تکنیک با تیز کردن طرح کلی لایه سطحی داخلی مری، معده و یا اثنی عشر، تجسم را بهبود میبخشد و در تشخیص ناهنجاریهای ساختاری و بافتی مفید است.
سایر روشهای مرتبطی که ممکن است برای تشخیص مشکلات دستگاه گوارش فوقانی به کار روند، عبارتند از بلع باریم و ازوفاگوگاسترودئودنوسکوپی (EGD).
Esophagogastroduodenoscopy (EGD) : این همان روشی است که در ایران بیشتر با نام آندوسکوپی شناخته میشود. در این روش، یک لوله باریک و انعطافپذیر که سر آن دوربین قرار دارد، از طریق دهان وارد مری، معده و دوازدهه میشود تا پزشک بتواند داخل این اعضا را به طور مستقیم مشاهده کند.
چگونه برای آزمایش دستگاه گوارش فوقانی آماده شویم؟
اقدامات احتیاطی: اگر باردار هستید یا فکر میکنید که ممکن است باردار باشید، باید به پزشک خود اطلاع دهید. اگر اخیراً تحت عمل اشعه ایکس باریم یا کلانژیوگرافی قرار گرفتهاید، به رادیولوژیست اطلاع دهید، زیرا این امر ممکن است در دریافت اشعه ایکس بهینه از آزمایش دستگاه گوارش فوقانی اختلال ایجاد کند.
لباس: شما باید لباس خود را کاملاً عوض کنید و تمام جواهرات و اشیاء قیمتی را در خانه بگذارید.
خوردن و نوشیدن: شب قبل از آزمایش، بعد از نیمه شب تا پایان آزمایش چیزی نخورید و ننوشید.
بر اساس وضعیت پزشکی شما، پزشک ممکن است آمادگیهای خاص دیگری را باید انجام دهید .
آزمایش دستگاه گوارش فوقانی چگونه انجام میشود؟
یک تکنسین رادیولوژی و یک رادیولوژیست، پزشکی که به طور خاص برای نظارت و تفسیر معاینات رادیولوژی آموزش دیده است، بیمار را در طول سری آزمایش دستگاه گوارش فوقانی راهنمایی میکنند.همانطور که بیمار باریم مایع را که رنگ روشن است، مینوشد، رادیولوژیست عبور باریم را از دستگاه گوارش بیمار روی فلوروسکوپ، دستگاهی که تصاویر رادیوگرافی را به صورت فیلم مانند روی مانیتور نمایش میدهد، تماشا میکند. میز معاینه در زوایای مختلف قرار میگیرد و شکم بیمار ممکن است فشرده شود تا به پخش شدن باریم کمک کند. هنگامی که دستگاه گوارش فوقانی به طور کافی با باریم پوشانده شد، تصاویر اشعه ایکس گرفته شده و برای بررسی بیشتر ذخیره میشوند.
کودکان معمولاً بدون هیچ گونه اعتراضی ماده حاجب باریم را مینوشند. اگر کودکی ماده حاجب را ننوشد، رادیولوژیست ممکن است برای تکمیل معاینه نیاز به عبور یک لوله کوچک به داخل معده داشته باشد.
کودکان بسیار خردسال ممکن است روی یک سکوی چرخان مخصوص قرار گیرند تا به آنها در حالت شیبدار کمک کند. این به رادیولوژیست اجازه میدهد تا تمام اندامها را ببیند. از کودکان بزرگتر خواسته میشود که در حین گرفتن تصاویر اشعه ایکس، کاملاً بیحرکت بمانند و ممکن است از آنها خواسته شود که نفس خود را برای چند ثانیه حبس کنند.
کودکان بزرگتر ممکن است تحت آزمایش تصویربرداری از دستگاه گوارش فوقانی با کنتراست دوگانه قرار گیرند. بیمار در حین گرفتن تصاویر اشعه ایکس اضافی، کریستالهای جوش شیرین را که در معده ایجاد گاز میکنند، میبلعد.
این آزمایش معمولاً ظرف ۲۰ دقیقه انجام میشود.