الاستوگرافی آزمایشی است که برای بررسی “الاستیسیته” اندام های بدن، به ویژه کبد استفاده می شود. این آزمایش به پزشکان کمک میکند تا شرایط خاصی مانند فیبروز کبدی را به درستی تشخیص داده و مرحله بندی کنند. الاستوگرافی نوعی آزمایش تصویربرداری است که اندام ها را بررسی می کند تا مشخص شود آیا سفت تر از حد طبیعی هستند یا خیر. نواحی سفت در اندام های شما ممکن است نشانه بیماری باشد. الاستوگرافی عمدتاً برای بررسی سفتی کبد استفاده می شود. مناطق سفت در کبد نشانه بافت اسکار (فیبروز) ناشی از بیماری کبدی است.

فیبروز کبد زمانی اتفاق می افتد که برخی بیماری ها به مرور زمان به کبد آسیب می رسانند. هنگامی که کبد تلاش می کند تا بهبود یابد، بافت اسکار بیشتری تشکیل می دهد. بسیاری از شرایطی که باعث آسیب مداوم یا مکرر کبد می شوند، می توانند منجر به فیبروز کبدی شوند.

شرایطی که معمولا باعث بیماری فیبروز می شوند عبارتند از:

هپاتیت C و هپاتیت B

اختلال مصرف الکل AUD

بیماری کبد چرب غیر الکلی (NAFLD)

با ایجاد فیبروز، بافت اسکار جایگزین سلول های سالم کبد می شود و از عملکرد طبیعی کبد جلوگیری می کند. بافت اسکار می تواند جریان خون را در کبد کاهش دهد. کمبود خون باعث آسیب بیشتر کبد و فیبروز بیشتر می شود.

بدون درمان، فیبروز می تواند شدید شود. فیبروز شدید سیروز نامیده می شود. با سیروز، زخم کبد دائمی است و  می تواند باعث مشکلات جدی سلامتی از جمله نارسایی کبد شود. سیروز همچنین شانس ابتلا به سرطان کبد را افزایش می دهد.

فیبروز و سیروز اولیه همیشه علائمی ایجاد نمی کنند. اما الاستوگرافی می تواند به یافتن زودهنگام اسکار کبد کمک کند، بنابراین درمان می تواند قبل از اینکه آسیب شدید شود شروع شود.

دو نوع تست الاستوگرافی کبد وجود دارد:

الاستوگرافی اولتراسوند : که به آن الاستوگرافی گذرا نیز گفته می شود. یک دستگاه اولتراسوند از امواج صوتی برای ارسال ارتعاشات به کبد شما استفاده می کند. این دستگاه سرعت حرکت ارتعاشات در کبد شما را اندازه گیری می کند. اگر مناطقی از بافت کبد سفتی داشته باشد، ارتعاشات در آن ناحیه سریعتر حرکت می کنند. یک کامپیوتر از اندازه‌ گیری‌ ها برای ایجاد تصویری استفاده می‌کند که هرگونه سفتی در بافت کبد شما را نشان می‌دهد، که نشانه‌ای از فیبروز است.

MRE (الاستوگرافی رزونانس مغناطیسی) : ارتعاشاتی را به کبد شما ارسال می کند که با تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) اندازه گیری می شود. MRI روشی است که از آهنرباهای قوی و امواج رادیویی برای ایجاد تصاویری از اندام ها و ساختارهای داخل بدن استفاده می کند. در آزمایش MRE، یک برنامه کامپیوتری نقشه ای می سازد که هر ناحیه سفت کبد شما را نشان می دهد.

نام های دیگر این آزمایشات عبارتند از: الاستوگرافی کبد، الاستوگرافی گذرا، فیبرواسکن، الاستوگرافی MR

الاستوگرافی موج برشی چیست؟

الاستوگرافی موج برشی یک فناوری جدیدتر اولتراسوند است که برای بررسی سفتی بافت استفاده می شود این روش تصویری با کیفیت بالاتر ایجاد می‌کند. این روش هنوز در حال توسعه است، الاستوگرافی موج برشی در سونوگرافی موارد زیر استفاده می شود:

سینه

کبد

سیستم اسکلتی عضلانی

پروستات

ندول تیروئید

هدف الاستوگرافی چیست؟

شایع ترین دلیل الاستوگرافی بررسی کبد برای فیبروز است که در مراحل اولیه اتفاق می افتد و ممکن است به مرحله آخر یا سیروز کبد پیش رود. در صورت عدم درمان، فیبروز کبدی می تواند منجر به مشکلات سلامتی جدی مانند:

سیروز

سرطان کبد

نارسایی کبد

خونریزی گوارشی

شود .

 

الاستوگرافی کبد چقدر دقیق است؟

در حالی که تحقیقات متفاوت است، اکثر متخصصان موافق هستند که الاستوگرافی می تواند فیبروز کبد را به طور دقیق تشخیص دهد. بسیاری از پزشکان از الاستوگرافی برای تشخیص این بیماری استفاده می کنند. مهمتر از تشخیص، برای نظارت بر پیشرفت بیماری در طول زمان نیز استفاده می شود.

 

نحوه انجام الاستوگرافی

 

نحوه انجام الاستوگرافی سونوگرافی :

تست الاستوگرافی سریع است و معمولاً شامل مراحل زیر است:

برداشتن لباس روی شکم،  تا پوست روی منطقه کبد نمایان شود.

روی یک میز دراز می کشید و پزشک ژل مخصوصی را روی پوست شما پخش می کند.

در حالی که دستگاه یک سری ارتعاشات را به کبد شما می فرستد، به مدت ۱۰ تا ۱۵ ثانیه نفس خود را حبس خواهید کرد.

ارتعاشات از طریق کبد شما عبور کرده و به دستگاهی که اطلاعات را به رایانه ارسال می کند، باز می گردند.

کامپیوتر تصویری از کبد شما می‌سازد که هر ناحیه از بافت سفت و سایر علائم بیماری کبد را نشان می‌دهد.

نحوه انجام MRE (الاستوگرافی رزونانس مغناطیسی)  :

با دستگاه MRI انجام می شود. در طی روش MRE:

روی یک میز باریک دراز می کشید.

تکنسین چند دستگاه کوچک را روی قسمت پایین و سمت راست شکم شما قرار می دهد. یک دستگاه به نام “درایور” ارتعاشات بدون درد را به کبد شما ارسال می کند. دستگاه های دیگر امواج رادیویی را به رایانه ارسال و دریافت می کنند.

میز به داخل دستگاه ام آر آی که مانند یک تونل بزرگ است می لغزد. هنگامی که دستگاه عکس می گیرد، صداهای بلندی خواهید شنید. ممکن است به شما گوش گیر یا هدفون داده شود تا صدا را کم کند. در داخل دستگاه MRI، از شما خواسته می شود که نفس خود را به مدت ۱۰ تا ۱۵ ثانیه حبس کنید، زمانی که ارتعاشات از کبد شما عبور می کند. کامپیوتر تصاویری از کبد شما می‌سازد که هر گونه زخم و یا سایر علائم بیماری کبدی را نشان می‌دهد.

خطرات الاستوگرافی

هیچ خطر شناخته شده ای در ارتباط با سونوگرافی الاستوگرافی وجود ندارد. هنگامی که دستورالعمل های ایمنی مناسب رعایت شود، MRE هم هیچ خطری برای بیمار معمولی ندارد. میدان مغناطیسی مضر نیست. اگر آرامبخش دریافت می کنید، خطرات مرتبط با آرامبخش بیش از حد وجود دارد. همچنین خطر کمی واکنش آلرژیک به محلول کنتراست گادولینیوم وجود دارد که فقط برای برخی از روش های MRI استفاده می شود.

 

تفسیر نتایج الاستوگرافی

الاستوگرافی تصویری از کبد شما تولید می کند. تصویر سطح سفتی را به رادیولوژیست نشان می دهد که نشان دهنده جای زخم است. سطح اسکار از خفیف تا پیشرفته متغیر است و شامل موارد زیر است :

F0 تا F1: بدون زخم یا خفیف

F2: جای زخم متوسط

F3: جای زخم شدید

F4: اسکار پیشرفته (سیروز)

نتایج همچنین نشان می‌دهد که چقدر چربی در کبد تجمع یافته است. اندازه گیری چربی کبد “نمره CAP” نامیده می شود. مقدار چربی در کبد در حالت طبیعی ۵ درصد یا کمتر است. مقادیر بالاتر به معنای ابتلا به بیماری کبد چرب است که ممکن است باعث فیبروز شود. اگر در مورد نتایج  آزمایش خود سؤالی دارید، با پزشک خود صحبت کنید.