
نمونه برداری پستان
آوریل 22, 2025
فیبروآدنوم پستان از تشخیص تا درمان
ژوئن 28, 2025سرطان پستان (Breast Cancer) یکی از شایعترین سرطانها در زنان سراسر جهان است که در اثر رشد کنترلنشده سلولها در بافت پستان ایجاد میشود. درک مراحل تشخیص، تعیین مرحله بیماری و گزینههای درمانی موجود برای مدیریت موثر و بهبود نتایج بیماران حیاتی است. این مقاله به بررسی جامع فرآیند تشخیص و درمان سرطان پستان میپردازد.
تشخیص سرطان پستان
تشخیص زودهنگام و دقیق سرطان پستان اولین گام حیاتی در مسیر درمان است. روشهای تشخیصی شامل:
معاینات بالینی
معاینه پستان توسط پزشک : پزشک پستانها و غدد لنفاوی زیر بغل را برای یافتن توده یا سایر ناهنجاریها لمس میکند.
ماموگرافی تشخیصی (Diagnostic Mammogram): نوع تخصصیتر ماموگرافی است که در صورت وجود علائم (مانند توده یا ترشح نوک پستان) یا یافتههای غیرطبیعی در ماموگرافی غربالگری انجام میشود. تصاویر با جزئیات بیشتری از ناحیه مورد نظر گرفته میشود.
روشهای تصویربرداری
سونوگرافی پستان (Breast Ultrasound): با استفاده از امواج صوتی، ساختارهای داخل پستان را نشان میدهد و به تمایز بین تودههای جامد و کیستهای پر از مایع کمک میکند.
تصویربرداری تشدید مغناطیسی پستان (Breast Magnetic Resonance Imaging – MRI): از میدان مغناطیسی و امواج رادیویی برای ایجاد تصاویر دقیق استفاده میکند. معمولاً در کنار ماموگرافی، برای افراد پرخطر ، ارزیابی وسعت بیماری یا ارزیابی ایمپلنتها (Implants) استفاده میشود.
پت اسکن (Positron Emission Tomography – PET Scan) / سیتی اسکن (Computed Tomography – CT Scan): معمولاً برای تعیین مرحله پس از تشخیص اولیه سرطان و بررسی گسترش احتمالی (متاستاز) به سایر نقاط بدن مانند استخوانها، ریهها یا کبد استفاده میشوند.
نمونهبرداری (Biopsy): تنها روش قطعی برای تشخیص سرطان پستان و تعیین ویژگیهای تومور.
- بیوپسی سوزنی هستهای (Core Needle Biopsy):روش ترجیحی. با سوزن توخالی، نمونههای استوانهای کوچکی از بافت برداشته میشود.
- بیوپسی جراحی (اکسیزیونال) (Surgical (Excisional) Biopsy):برداشتن کل توده یا ناحیه مشکوک. معمولاً اگر روشهای کمتهاجمیتر نتیجه قطعی ندهند انجام میشود.
- بیوپسی گره لنفاوی نگهبان (Sentinel Lymph Node Biopsy):در حین جراحی برداشتن تومور اولیه، گره(های) لنفاوی نگهبان (اولین گرههایی که احتمال گسترش سرطان به آنها وجود دارد) شناسایی و برداشته میشوند تا از نظر وجود سلولهای سرطانی بررسی شوند. یافتن سلول سرطانی در این گرهها نشاندهنده نیاز به بررسی گرههای لنفاوی زیر بغل است.
تعیین مرحله سرطان پستان
پس از تشخیص سرطان، مرحلهبندی برای تعیین وسعت بیماری و برنامهریزی درمان انجام میشود. سیستم رایج TNM است:
- T (تومور – Tumor): اندازه و گسترش مستقیم تومور اولیه در پستان.
- N (گرههای لنفاوی – Nodes): درگیری و تعداد گرههای لنفاوی زیر بغل یا اطراف.
- M (متاستاز – Metastasis): وجود یا عدم وجود گسترش به اندامهای دوردست (استخوان، ریه، کبد، مغز و …).
درمان سرطان پستان
درمان سرطان پستان بسیار جنبه دارد و به عوامل متعددی بستگی دارد: مرحله سرطان، نوع، وضعیت گیرندهها (ER/PR/HER2)، وضعیت جهشهای ژنی، سن بیمار، وضعیت سلامت کلی و ترجیحات بیمار.
جراحی جزء اصلی درمان برای اکثر سرطانهای پستان اولیه.
- لامپکتومی (Lumpectomy) / جراحی حفظ پستان :برداشتن تومور سرطانی به همراه حاشیه کوچکی از بافت سالم اطراف. معمولاً به دنبال آن پرتودرمانی برای از بین بردن سلولهای سرطانی باقیمانده در پستان انجام میشود.
- ماستکتومی (Mastectomy):برداشتن تمام بافت پستان. که انواع مختلفی دارد:
-
-
- ماستکتومی ساده (Simple Mastectomy): برداشتن بافت پستان.
- ماستکتومی رادیکال تعدیلشده (Modified Radical Mastectomy): برداشتن بافت پستان به همراه گرههای لنفاوی زیر بغل.
- ماستکتومی پیشگیرانه دوطرفه (Bilateral Prophylactic Mastectomy): برداشتن هر دو پستان سالم در زنان با ریسک بسیار بالای ابتلا به سرطان پستان.
-
- برداشتن گرههای لنفاوی:
-
-
- بیوپسی گره نگهبان (Sentinel Node Biopsy): برداشتن چند گره اول.
- تشریح گره لنفاوی زیر بغل (Axillary Lymph Node Dissection): برداشتن تعداد بیشتری گره لنفاوی زیر بغل (در صورت وجود سلول سرطانی در گره نگهبان یا درگیری آشکار).
-
- بازسازی پستان (Breast Reconstruction):جراحی برای بازسازی شکل پستان پس از ماستکتومی، که میتواند همزمان با ماستکتومی یا در مراحل بعد انجام شود. از ایمپلنت (Implants) یا بافت خود بیمار استفاده میشود.
پرتودرمانی
استفاده از پرتوهای پرانرژی (مانند اشعه ایکس یا پروتون) برای کشتن سلولهای سرطانی.
-
- معمولاً پس از لامپکتومی برای کاهش خطر عود موضعی انجام میشود.
- ممکن است پس از ماستکتومی در موارد خاص (مثلاً تومور بزرگ، درگیری گرههای لنفاوی یا حاشیه جراحی مثبت) توصیه شود.
- برای درمان متاستازها (به ویژه در استخوان یا مغز) به منظور کاهش درد یا کنترل رشد استفاده میشود.
درمانهای سیستمیک :
درمانهایی که در سراسر بدن جریان مییابند و سلولهای سرطانی را هدف قرار میدهند.
-
- شیمیدرمانی : استفاده از داروها برای از بین بردن سلولهای سریعالرشد، از جمله سلولهای سرطانی.
- هورموندرمانی : برای سرطانهای مثبت گیرنده هورمونی (ER+ و/یا PR+). این درمانها رشد سلولهای سرطانی که به هورمونها (استروژن و پروژسترون) وابسته هستند را مسدود یا کاهش میدهند.
- درمان هدفمند : داروهایی که مولکولهای خاصی را در سلولهای سرطانی یا محیط اطراف آنها هدف قرار میدهند که برای رشد و بقای تومور مهم هستند.
- ایمونوتراپی (ایمنیدرمانی ) : تقویت سیستم ایمنی بدن بیمار برای شناسایی و حمله به سلولهای سرطانی.
پیگیری و پایش پس از درمان سرطان پستان
پس از اتمام درمان اولیه، پیگیری منظم برای نظارت بر عود سرطان و مدیریت عوارض طولانیمدت ضروری است.
معاینه فیزیکی توسط پزشک (معمولاً هر ۳ تا ۶ ماه در سالهای اول، سپس به تدریج فواصل افزایش مییابد).
ماموگرافی سالانه (Annual Mammogram) برای پستان باقیمانده (پس از لامپکتومی) یا پستان مقابل (پس از ماستکتومی).
ممکن است تصویربرداریهای دیگری (سونوگرافی، MRI) بر اساس ریسک فردی و نوع سرطان توصیه شود.
غربالگری سایر سرطانها (مانند پاپ اسمیر، کولونوسکوپی) طبق دستورالعملهای عمومی.
نتیجهگیری
سرطان پستان بیماری پیچیدهای با زیرگروهها و گزینههای درمانی متنوع است. تشخیص دقیق بر اساس معاینات بالینی، تصویربرداری پیشرفته و بیوپسی، همراه با تعیین مرحله بیماری و ویژگیهای بیولوژیک تومور (وضعیت گیرندهها، جهشها) اساس برنامهریزی درمانی شخصیسازی شده را تشکیل میدهد. درمانها شامل جراحی، پرتودرمانی، شیمیدرمانی، هورموندرمانی، درمان هدفمند و ایمونوتراپی، به صورت منفرد یا ترکیبی، با هدف درمان در مراحل اولیه یا کنترل بیماری و حفظ کیفیت زندگی در مراحل پیشرفته استفاده میشوند. مدیریت فعال عوارض جانبی و دسترسی به مراقبتهای حمایتی جامع (شامل تغذیه، ورزش و حمایت روانی-اجتماعی) نقشی حیاتی در مسیر درمان بیمار ایفا میکند. پیگیری منظم و طولانیمدت پس از درمان برای پایش عود و حفظ سلامت کلی ضروری است. پیشرفتهای مداوم در تحقیقات سرطان پستان به بهبود مداوم نتایج درمان و کیفیت زندگی بیماران منجر میشود.